1.0 Pengenalan.
Dalam memperjuangkan kemerdekaan
tanah air, lahir beberapa tokoh yang terkenal yang datang dari pelbagai aliran.
Antara golongan tersebut ialah daripada golongan berhaluan kanan, golongan
berhaluan kiri, golongan islamis dan juga komunis. Golongan kanan ini ialah golongan yang
berorientasikan kebaratan, bersifat pro-establishment
serta mereka juga kadang-kadan bersifat konservatif dan juga reaksioner.Golongan
ini juga lebih dikenali sebagai elit melayu dan mereka juga digelar sebagai
golongan moderate yang mudah
berbicara dan berurusan dengan British. Golongan seterusnya ialah golongan yang berhaluan kiri yang lebih bersikap
radikal dan politik mereka juga politik oposisi. Menurut Khoo Kay Kim, dalam
kalangan satu-satu kumpulan kiri terdapat variasi yang jelas antara
kecenderungan mereka yang terlibat
termasuk dalam kalangan PKMM seperti Dr Burhanuddin Al-Helmy yang lebih
berpendirian Islam, Ahmad Boestamam yang berjiwa militan dengan gagasan merdeka
dengan darah serta Ishak Haji Mohamad yang lebih dekat kepada tradisi
politik-perlembagaan British. Persamaan dalam kalangan mereka ialah
masing-masing ingin menuntut kemerdekaan dan nasib bangsa Melayu. Dr
Burhanuddin Al Helmy, juga tidak terkecuali dalam perjuangan ini.
2.0 Latar Belakang Burhanuddin Al
Helmi.
Dr. burhanuddin Al Helmy atau nama
sebenarnya Burhanuddin Mohd Noor merupakan seorang tokoh politik yang istimewa
dalam kepimpinan politik beliau. Hal ini demikian kerana setiap parti mestilah
mempunyai pengasasnya tersendiri dan memimpin parti tersebut, akan tetapi Dr
Burhanuddin al Helmy tidak pernah mengasaskan apa-apa parti politik tetapi
beliau telah dijemput untuk menerajui pimpinan parti politik tersebut. Antara
parti politik yang menjemput beliau untuk peneraju ialah Parti Kebangsaan
Melayu Malaya (PKMM) dan Parti Islam SeMalaysia (PAS). Hal in demikian kerana
pada dekad itu, beliau merupakan pemimpin Grass-
Root yang dianggap berkarisma dan sangat terkenal.
2.1 Latar belakang Keluarga.
Dr Burhanuddn telah dilahirkan di
Kampung Changkat Tualang, Kota Bahru, Perak pada akhir tahun 1911. Ayah beliau
merupakan seorang petani dan ahli tasauf yang berasal dari Minangkabau,
Sumatera. Ibunya, Syarifah Zahrah Bt Habib Osman adalah darah campuran
Melayu-India Islam yang dipandang tinggi oleh masyarakat setempat.
2.2 Latar Belakang Pendidikan.
Dalam aspek pendidikan pula beliau mendapat
pendidikan awal di peringkat rendah dan pendidikan agama di peringkat menegah
di Padang Panjang , Sumatra. Selain itu beliau juga pernah menuntut di Sekolah
Pondok Pulau Pisang, di Kedah dan seterusnya meneruskan menuntut ilmu di
Madrasah Al-Mashhur , Pulau Pinang sebelum melanjutkan pelajaran di Ismaeliah
Medical College, New Delhi dan Aligarh Muslim Universiti, India. Beliau
merupakan satu-satunya tokoh politik melayu Muslim sebelum merdeka yang pernah
mendapat pendidikan begitu tinggi.
2.3
Sikap dan keperibadian.
Nama
Al –Helmi atau asalnya Al Hulaimi yang bermakna orang yang tidak pemarah
menggambarkan sifat beliau yang tidak mudah marah.Selain itu menurut Ahmad Boestaman dalam bukunya “Dr Buhanuddin : Putera Melayu Raya” menyebut bahawa Dr Burhanuddin
seorang yang lurus dan jujur. Akan tetapi menurut boestamam, kejujuran yang ada
pada Dr Burhanuddin juga mendatangkan kelemahan kepada beliau. Antara kelemahan
yang dinyatakan oleh Boestamam ialah Dr Burhanuddin mudah menerima keahlian
PKMM tanpa menyiasat latar belakang individu tersebut. Menurutnya, hal ini
telah menyebabkan terdapat musang berbulu ayam dalam PKMM malahan terdapat juga
cawangan khas di dalam PKMM. Melalui mereka inilah maklumat dan rahsia terlepas
ke tangan orang lain. Selain
itu , menurut Ahmad Boestamam, Dr Burhanuddin juga seorang yang mudah
didampingi oleh sesiapa sahaja malah beliau juga mudah mendampingi orang lain.
Beliau juga tidak menghampakan orang yang menghampakannya.
3.0 Idealisme perjuangan.
3.1 Perjuangan kemerdekaan.
Dalam idealism dan perjuangan Dr
Burhanuddin Al Helmy, beliau meletakkan perjuangan Islam di tempat yang teratas
akan tetapi untuk menegakkan islam rakyat perlu membebaskan diri daripada
penjajahan. Beliau telah menulis dalam tulisannya yang bertajuk Agama dan Politik, Dr burhanuddin
menyatakan bahawa untuk menegakkan Islam rakyat perlu membebaskan diri mereka
daripada belenggu penjajahan dan menubuhkan negara yang berdaulat. Kata beliau:
“bagaimanakah kita dapat memulihkan kesakitan dan
penderitaan bangsa kita? Dan bagaimanakah kita akan mengembalikan agama kita,
hingga agama dapat berjalan menurut dikehendaki ALLAH , jika kita belum bebas
merdeka dan berdaulat. Tentu tidak boleh, melainkan sudah bebas dan berdaulat”
Persoalan
yang ditimbulkan oleh Dr burhanuddin ini merupakan teras perbincangan dalam
buku Agama dan Politik . Selain itu
Dr Burhanuddin juga menegaskan , selagi kuasa pemerintahan ini terletak dalam
kuasa penjajah maka kita sendiri tidak dapat mengatur negara. Hanya dengan
kemerdekaan negara ini dapat diatur dengan sendiri oleh rakyatnya dan cara
mengatur negara ini mestilah dengan Islam.
3.2 Ideologi politik Islam.
Selain
daripada perjuangan kemerdekaan, Dr Burhanuddin juga memperjuangkan politik
yang berlandaskan Islam. Hal ini demikian terbukti melalui ucapan beliau yang
bertajuk Ideologi Politik Islam yang
mengajak orang melayu supaya kembali kepada politik yang bercorak islam dan
meninggalkan politik acuan barat. Dalam ucapan tersebut beliau menegaskan:-
“kita perlu balik kepada al quran dan as sunnah yang
nyata dan tegas menunjukkan bahawa islam tidak boleh berpisah dan dipisahkan
oleh politik kerana islam menghubungkan hamba dengan tuhan dan menghubung hamba
dengan hamba. Islam mengubah bentuk dan dasar pemerintah dan masyarakat bermula
dari masyarakat lantas ke masyarakat internasional. Ini jelas kelihatan
perjalanannya dalam sejarah umat islam dan perjuangan ini akan terus berjalan
hingga ke hari akhirat”
3.3
Perjuangan Kebangsaan.
Selain daripada perjuangan
menegakkan negara Islam, perjuangan kebangsaan juga menjadi prinsip dan
ideologi Dr Burhanuddin Al Helmy. Walaupun beliau telah bertukar tukar
persatuan, akan tetapi prinsip tersebut masih diperjuangkan oleh beliau. Perjuangan
Dr Burhanuddin memperjuangkan kebangsaan Melayu bermula apabila beliau
menyertai KMM. Beliau telah diperkenalkan dengan persatuan ini melalui Mustapha
Hussein , yang pada ketika itu merupakan naib presiden KMM di Singapura. Pada
awal pergerakannya dalam KMM beliau tidaklah bergerak aktif seperti Ibrahim
Yaakob, Ishak Haji Mohamad, Ahmad Boestaman dan Sutan Djenain yang kemudiannya
telah ditahan oleh British. Setelah lama bergiat dalam KMM beliau kemudiannya
bersama dengan Ibrahim Yaakob , Onan Siraj dan beberapa pemimpin KMM telah
menubuhkan Kesatuan Rakyat Indonesia Semenanjung dan telah membuat rundingan
bersama dengan Soekarno dan Hatta pada 15 dan 16 ogos di Taiping untuk membawa Tanah Melayu merdeka bersama
dengan Indonesia dan hal ini telah dijanjikan oleh pihak Jepun. Akan tetapi
usaha ini gagal apabila Jepun telah menyerah secara mendadak pada ogos 1945. Antara ucapan beliau yang bersifat semangat kebangsaan ialah
Walaupun usaha tersebut menemui
kegagalan, perjuangan pelitik beliau diteruskan dengan menyertai Parti
Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM). Di bawah pimpinan beliau, Dr Burhanuddin
menegaskan edentiti PKMM sebagai parti yang perjuangannya bertapak di
Semenanjung Tanah Melayu dan untuk penduduk Semenanjung Tanah Melayu.
Semasa beliau menyertai Partai
Rakyat, dalam pidato beliau di Kongres Partai Rakyat pada tahun 1955 beliau
telah menegaskan prinsip beliau tersebut antara ucapan beliau ialah:-
“..tetapi kita dengan perjuangan
kebangsaan ,ada mempunyai ideologi sendiri dan dengan perjuangan kita yang
terkenal sebagai yang tertulis dalam buku peringatan kita yang bernama “
PERJUANGAN KITA” maka kita memilih jalan yang sederhana dan di tengah-tengah ,
yang say sebutkan selalu dengan kebangsaan yang bulat. Kita menentang
penjajahan tetapi tidak pula pro-komunis. Kita mahu balik hak keadilan tanah
air kita yang berdaulat, sebagaimana kita belum dipengaruhi dan dijajah
dahulu.”
Selain itu antara bukti yang
menunjukan ideologi dan semangat kebangsaan kuat yang ada dalam diri Dr
Burhanuddin ialah apabila mengekalkan prinsip kebangsaan melayu tersebut
apabila beliau menyertai PAS. Melalui ucapan beliau, beliau berkata :-
i-
Kebangsaan
negeri ini mestilah melayu.
ii-
Mestilah
diakui bahawa bangsa melayu adalah tuan punya negeri ini.
iii-
Untuk
membina satu bahasa, satu negara, dan satu bangsa yang teguh hanya diakui
bahasa melayu sahaja jadi bahasa resmi dan bahasa kebangsaan yang tunggal di
negeri ini.
iv-
Islam
menjadi agama resmi dalam erti kata yang betul pada ajaran –ajaran al-Quran dan
sunnah nubuwwah.
v-
Menentang
dasar Jus Soli (yang memberikan
kerakyatan kepada sesiapa sahaja yang dilahirkan di negara ini) diberikan
kepada orang yang bukan bumiputra negeri ini, dan orang-orang yang bukan Melayu
yang hendak menjadi rakyat negeri ini hendaklah dengan permintaan yang
diluluskan oleh undang-undang yang mengawal keselamatan wujudnya bangsa Melayu
dan dicurahkan dengan orang-orang dagang ke negeri ini oleh “open door policy”.
Selain itu, beberapa tokoh politik
aliran kiri seperti Ahmad Boestamam juga sangat mengagumi semangat kebangsaan
yang dimiliki oleh Dr Burhanuddin Al Helmy. Antara kenyataan daripada Ahmad
Boestamam yang dijelaskan dalam buku beliau seperti:-
“..Di atas segala-galanya
mendiang Dr Burhanuddin Al Helmy adalah seorang Patriot. Dan kalau kepada
beliau hendak diberikan suatu gelaran maka gelaran yang tepat , layak sesuai
dan hak sekali bagi beliau ialah Bapak Kebangsaan Melayu…dan mendiang Dr
Burhanuddin , sejak mula berjuang lagi sehinggalah kepada saat beliau menghembuskan
nafasnya yang terakhir masih tetap mengingin ‘ bangsa negara’ itu dinamakan “
Melayu” .
Selain
itu,dalam Falsafah Kebangsaan Melayu,
beliau juga sentiasa mencuba menyelaraskan fahaman kebangsaan dengan kehendak
kehendak islam. Contohnya beliau menyatakan
“ Islam memandang kebangsaan itu
suatu alat bukan tujuan. Kebangsaan hendaklah mengambil tempat yang sederhana
dan bulat sebagai suatu lambang yang boleh menarik dan menyatukan suatu
bahagian tenaga untuk mencapai cita-cita mulia yang besar dan abadi,
sebagaimana Islam memandang dunia bukan tujuan tetapi hanya satu alat atau
tunggangan yang menyampaikan ke akhirat.”
Melalui
ucapan-ucapan dan juga kenyataan Dr Burhanuddin Al Helmy , pada setiap
pertubuhan yang disertai beliau dapat disimpulkan walaupun beliau betukar-tukar
pertubuhan akan tetapi semangat kebangsaan dan prinsip kemelayuan beliau tetap
tidak berubah.
4.0
Sumbangan.
Burhanuddin
Al Helmy juga banyak memberi sumbangan kepada masyarakat dan juga orang melayu
khususnya. Sumbangan beliau seperti tulisan dan juga buah fikiran beliau yang
menjadi rujukan masyarakat ketika itu. Beliau seorang yang doktor yang
progresif, berfikiran terbuka serta seorang pemimpin yang pragmatik.
4.1
Tulisan.
Selain
daripada pejuang kemerdekaan dan ahli politik, beliau juga aktif dalam bidang penulisan.
Tulisan-tulisan beliau kebanyakannya mengenai perjuangan kemerdekaan dan juga
perkara yang berkaitan dengan semangat kebangsaan melayu. Antara karya dan
tulisan beliau ialah “Falsafah Kebangsaan
Melayu” yang ditulis oleh beliau pada tahun 1954. Tulisan beliau ini
menjadi panduan kepada bangsa melayu supaya tidak melupakan asal usul dan jati
diri mereka sebagai orang melayu. Hal ini demikian boleh dinilai melalui
tulisan beliau tersebut. Selain itu berdasarkan penilaian tulisan beliau
tersebut, “ Falsafah Kebangsaan Melayu”
ini juga menekankan kepentingan semangat untuk memerdekakan diri dan negara
dari belenggu penjajahan. Selain itu beliau juga telah menulis satu
buku nipis yang diberi nama Sejarah Perjuangan Kita yang bertujuan supaya ia
akan dapat menimbulkan rasa keyakinan dan kepercayaan yang teguh yang akan
menjadi asas dan dasar kita memperjuangkan cita-cita menuju matlamatnya iaitu
merdeka atau dalam erti kata sebenarnya ialah kemerdekaan bangsa, agama dan
tanah air.
Selain daripada tulisan mengenai Kebangsaan
Melayu, Dr Burhanuddin Al-Helmy juga menulis mengenai kesedaran umat Islam
mengenai agama Islam dan juga politik melalui tulisannya yang bertajuk “Agama
Dan Politik”. Dalam tulisan ini beliau berusaha untuk menyedarkan masyarakat
melayu mengenai kepentingan politik Islam contohnya beliau menulis:-
“politik berubah-rubah tetapi
agama tetap. Agama tidak boleh disesuaikan dengan politik, tetapi politik
itulah yang mesti disesuaikan dengan agama”
Dalam
Politik Dan Islam juga Dr Burhanuddin
mengajak masyarakat Islam pada masa itu supaya berjuang memerdekakakan negara
ini supaya rakyat di negara ini boleh memerintah dengan pemerintahan yang
bercorak islam. Melalui tulisan, Dr Burhanuddin telah membuka minda masyarakat mengenai politik
dan juga sejarah bangsa Melayu sekaligus telah menyumbang kepada perkembangan
politik di Tanah Melayu sebelum kemerdekaan.
4.2 Kepimpinan.
Dr
Burhanuddin Al Helmi merupakan tokoh yang tidak asing lagi dalam menyumbang
tenaga dan pemikiran beliau dalam memimpin beberapa pertubuhan di Tanah Melayu.
Sumbangan kepimpinan beliau teserlah apabila beliau menyertai beberapa
pertubuhan politik di Malaya. Antara pertubuhan awal yang disertai oleh Dr
Burhanuddin Al-Helmy ialah Kesatuan Melayu Muda. Kesatuan Melayu Muda (KMM)
didirikan pada Mei 1937 dan pada awalnya persatuan ini digelar Persatuan Belia
Melayu (Malay Youth League) lalu ditukar menjadi Kesatua Melayu Muda dengan
mencontohi Kesatuan Turki Muda yang terkenal dalam kalangan orang Melayu ketika
itu. Antara pemimpin KMM ketika itu ialah Ahmad Boestamam, Ibrahim Yaakob dan
Mustapha Hussein. Setelah itu KMM dibubarkan dan tidak dapat bertahan lama kerana beberapa
pemimpin terajunya telah ditangkap oleh Jepun.
Setelah itu beberapa bekas ahli KMM
dan PKM telah menubuhkan PKMM iaitu Partai Kebangsaan Melayu Malaya. Dari aspek
kepimpinan PKMM, Burhanuddin Al- Helmy telah mememegang tampuk kepimpinan PKMM
dengan menyandang jawatan sebagai Yang Dipetua Agung setelah mengambil alih
daripada Motharuddin Lasso yang telah menghilangkan diri. Menurut Ahmad Boestaman
dalam bukunya Burhanuddin Al Helmy :
Putera Melayu Raya dengan kepimpinan baru inilah PKMM mencapai kekuatan
demi kekuatan. Anggotanya semakin bertambah dari sehari ke sehari dan demikian juga dengan
ranting-rantingnya di seluruh negara.
Selain daripada PKMM, Dr Burhanuddin
Al-Helmy juga terlibat dalam kepimpinan Parti Islam Se-Malaysia atau PAS. Dr
Burhanuddin dilamar PAS secara rasminya pada persidangan Parti Rakyat Malaysia
(PRM) di Ipoh, pada 10 November 1956. Dr Burhanuddin memimpin Pas dalam usia yang agak matang iaitu 16 tahun. Beliau
memegang jawatan tersebut seperti yang dirancangkan dalam mesyuarat agung PAS
kelima di Kelab Sultan Sulaiman pada 25 disember 1956. Antara jasa beliau
ketika memimpis PAS ialah, PAS telah berjaya menguasai Kelantan dan Terengganu
dalam pilihanraya Persekutuan pada tahun 1959. Pas telah memenangi 13 kerusi
parlimen dan 42 kerusi negeri.
5.0
Cabaran Dan Tribulasi.
Sebagai
tokoh yang unggul, cabaran dan tribulasi merupakan satu perkara biasa bagi
mereka. Hal ini juga tidak terkecuali dengan Dr Burhanuddin Al-Helmy. Pada bulan Januari 1965, beliau telah ditahan
di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri (ISA) kerana telah dituduh terlibat dalam
komplot menentang kerajaan Malaysia. Beliau
bersama beberapa anggota pembangkanyang lain seperti Dato’ Raja Abu
Hanifah (PAS), Aziz Ishak dan Ishak Haji Muhammad (Parti Buruh), dan Nazar Nong
(Parti Rakyat Malaysia) dikatakan telah terlibat dalam usaha untuk menubuhkan National Front bagi membantu Indonesia
dan dikatakan juga terlibat dalam membantu Indonesia dan dikatakan juga
terlibat dalam pembentukan kerajaan buangan di Indonesia. Segala tuduhan ini
dimuatkan dalam Kertas Putih Kerajaan yang bertajuk A Plot is Exposed. Semasa belia berpindah ke Singapura, Burhanuddin Al –Helmy juga pernah
ditangkap apabila berliau terlibat dengan rusuhan Natrah di Singapura pada
tahun 1950 dan kemudian beliau telah dibebaskan setelah setahun dalam tahanan. Begitulah cabaran dan dugaan yang telah
ditempuh oleh beliau sepanjang bergelar nasionalisme.
6.0 Kesimpulan.
Berdasarkan
daripada isi yang dinyatakan, jelas bahawa Dr Burhanuddin Al Helmy seorang
pemimpin Melayu yang jelas pada fikrah dan kefahamannya mengenai kepentingan
agama dan bangsa yang perlu dinaikkan untuk memerintah sebuah negara . Walaupun
penyertaan beliau dalam beberapa parti politik dan pertubuhan seolah-olah
dilihat beliau tidak mempunyai prinsip akan tetapi jika diteliti dari sudut
pendirian beliau, beliau sentiasa teguh kepada beberapa prinsip tetentu iaitu
Islam, kemerdekaan tanah melayu dan juga kebangsaan melayu. Ketiga-tiga prinsip
ini jelas dalam ucapan dan tindakan beliau walau di platform mana beliau
berada. Begitulah prinsip tokoh bernama Burhanuddin Al-Helmy sehinggakan Ahmad
Boestamam menggelar beliau dengan gelaran “Putera Setia Melayu Raya”.
ditulis oleh : akhi azam
sebarang peniruan dan plagiat hanya akan merugikan anda # harap maklum.
Rujukan.
Mohd Rosdi Bin Nik Ahmad, Ilmuan Nusantara: Mutiara Ilmu Tanah
Serumpun, Batu Caves : PTS Islamika,
2011.
Roslan Saadon, Gagasan Nasianalisme Melayu Raya : Pertumbuhan dan Perkembangan,
Shah Alam : Karisma Publication, 2009.
Ramlah Adam, Burhanuddin Al-Helmy, Suatu Kemelut Politik, Kuala Lumpur : Dewan
Bahasa dan Pustaka, 2003.
Ahmad Boestamam, Dr Burhanuddin al Helmy : Putera Setia
Melayu Raya , Kuala Lumpur : Penerbitan Pustaka Kejora, 1972.
Faridah Abdul Rasyid, Biography Of The Early Malay Doctors
1900-1957 Malaya And Singapore, Bloominton : Xlibris Corporation, 2012.
Ismail Said, Dr Burhanuddin Al-Helmi: Pejuang Melayu Sejati, Shah Alam : Karisma
Publication Sdn Bhd,2008.
Kamaruddin Jaffar, Dr Burhanuddin Al Helmy: Pemikiran Dan
Perjuangan, Kuala lumpur: IKDAS SDN BHD, 2000.
Saliha Hassan Adli, Dr Burhanuddin Al Helmi 1911-1969, Abdullah Zakaria dan Adnan Nawang,
Biografi tokoh Pilihan Malaysia, Kuala Lumpur : Penerbit Universiti Malaya,
1997.
Dr Ramlah Adam ,Titian Siri Kertas Kerja Akademi Pengajian
Melayu Bil 2 : Dr Burhanuddin Al-Helmy: Kajian Mengenai Kegiatannya Dalam PKMM
1946-1948, Kuala Lumpur : Akademi Pengajian Melayu , 1993.
Muhammad Abu Bakar, Potret Masa ,
Jilid Satu, Persaingan Ideologi Dan Pemulihan Tradisi, Petaling Jaya: Gateway
Publishing House Sdn Bhd, 1994.